Ελιάνα Χουρμουζιάδου: “Η Τελευταία επιστολή αγάπης” είναι ένα βιβλίο για τη φευγαλέα παρουσία της αγάπης

Οπισθόφυλλο: Ελιάνα Χουρμουζιάδου, Μια τελευταία επιστολή αγάπης

Η Τελευταία επιστολή αγάπης είναι μια συγγραφική περιπέτεια που ξεκίνησε το 2006 και τελείωσε το 2022, με ένα ενδιάμεσο διάλειμμα τεσσάρων χρόνων. Είναι ένα βιβλίο που, με βάση τις προγραμματικές δηλώσεις της συγγραφέως, μιλά κυρίως για δύο θέματα: την επιβίωση μετά από μια απώλεια και τη σχέση μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Υπάρχουν πολλών ειδών απώλειες στο βιβλίο: ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ο χωρισμός, η ματαίωση ενός σχεδίου ζωής. Από την άλλη, η σχέση μυθοπλασίας και πραγματικότητας έρχεται στο προσκήνιο μέσα από το εγκιβωτισμένο μυθιστόρημα ενός νεκρού πλέον συγγραφέα, το οποίο οι άνθρωποι του περιβάλλοντός του προσπαθούν να ερμηνεύσουν συγκρίνοντάς το με τις δικές τους εμπειρίες (όπως άλλωστε κάνουμε όλοι οι αναγνώστες λογοτεχνίας). Έτσι, σε δεύτερο πλάνο, αναδύονται ερωτήματα όπως το γιατί γράφουμε, σε ποιον απευθυνόμαστε, από πού εμπνεόμαστε τους χαρακτήρες των έργων μας. Ερωτήματα στα οποία φυσικά μπορούν να δοθούν αναρίθμητες απαντήσεις.
Ωστόσο, πέρα από αυτά, η Τελευταία επιστολή είναι εντέλει ένα βιβλίο για τη φευγαλέα παρουσία της αγάπης μέσα στην ανθρώπινη ζωή. Η αφηγήτρια σε όλη της τη ζωή βιώνει την έλλειψη της αγάπης. Χάνει τον πατέρα της, μεγαλώνει με δυο αδιάφορες και εγωπαθείς γυναίκες, την απομακρύνουν από τον άνθρωπο που ερωτεύεται στην εφηβεία της, έπειτα έχει ένα μακροχρόνιο δεσμό με έναν παντρεμένο άντρα, τον συγγραφέα του εγκιβωτισμένου μυθιστορήματος, τον οποίο μοιράζεται με τη σύζυγό του και στο τέλος χάνει, όταν εκείνος σκοτώνεται σε τροχαίο. Μια ζωή γεμάτη συναισθήματα που ματαιώνονται μόλις γεννηθούν, μια κατάσταση στέρησης την οποία στο τέλος αποδέχεται. Ζώντας με το έλλειμά της, γίνεται απαισιόδοξη και πικρόχολη, κλείνεται στον εαυτό της. Θα αναρωτηθεί κανείς: μα δεν υπάρχει καμία χαραμάδα φωτός; Ναι, υπάρχει, μόνο που το φως αυτό θα προέλθει από την ίδια. Μέσα από τον αγώνα της να εκδώσει το μυθιστόρημα του νεκρού συγγραφέα και εραστή της, θα αγαπήσει ξανά τον εαυτό της, που οι άλλοι τον μεταχειρίστηκαν σαν πολυεργαλείο, όπως λέει σε κάποιο σημείο: «ανταποκρινόμουν σε διάφορες ανάγκες. Ήμουν το βολικό θύμα για όλους, η μαριονέτα τους». Η ζωή της θα αλλάξει συντεταγμένες, κι εκείνη θα πάψει να είναι ένας ζητιάνος της αγάπης.
Αλλά και στο εγκιβωτισμένο μυθιστόρημα, ο κεντρικός χαρακτήρας και αφηγητής (που μόνο εν μέρει ταυτίζεται με τον νεκρό συγγραφέα) βιώνει ένα παρόμοιο έλλειμα. Εισπράττοντας την απόρριψη του πατέρα του και την απόσυρση της μητέρας του από τον μητρικό της ρόλο, θα παραδοθεί στην ντόλτσε βίτα του Κολωνακίου μαζί με τους ομοίους του, μέχρι να συναντήσει μια νέα κοπέλα από «άλλον κόσμο». Η συνάντησή τους θα του αλλάξει τη ζωή. Θα αγαπήσει την κοπέλα αυτή με πάθος αλλά εκείνη θα τον κρατήσει σε απόσταση, προστατεύοντας τα δικά της μυστικά. Ωστόσο τελικά η σχέση τους δεν θα είναι άγονη.
Φυσικά πίσω από τις περιπέτειες των μυθιστορηματικών χαρακτήρων υπάρχει ο μεγάλος κόσμος και ο δημόσιος χώρος, όπου η μεγάλη ιστορία συνεχίζει τη ρότα της. Μεγάλες καταστροφές, μεγάλοι πόλεμοι, μεγάλες συμφορές αποτελούν για τους μυθιστορηματικούς ήρωες μια παράπλευρη πραγματικότητα, που γίνεται γνωστή κυρίως μέσα από την τηλεόραση και τις εφημερίδες (ναι, τότε, τα χρόνια 1999-2012, ο κόσμος διάβαζε ακόμη εφημερίδες). Όλα αυτά ελάχιστα τους αποσπούν από τα προσωπικά τους δεινά, που, αν και σαφώς μικρότερης κλίμακας, στους ίδιους φαντάζουν ασύλληπτα σημαντικά και οδυνηρά. Ούτε έχουν χρόνο να συνειδητοποιήσουν την εξαιρετικά προνομιούχα στιγμή που ζουν: η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα είναι η αρχή του τέλους της σχετικής ασφάλειας και ευημερίας που γνώρισαν μεγάλα τμήματα των δυτικών κοινωνιών, πριν αρχίσουν να τα πλήττουν οι αλλεπάλληλες κρίσεις. Ο κόσμος εκείνος, αν και χρονικά τόσο κοντινός, έχει περάσει, μάλλον οριστικά, στην ιστορία. Σήμερα το βιβλίο αυτό μου φαίνεται συγχρόνως σαν «αποχαιρετισμός στα όπλα» αλλά και σαν οδόσημο στον δρόμο προς το σήμερα.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:

Η Ελιάνα Χουρμουζιάδου γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Προσλήφθηκε από την Εθνική Τράπεζα το 1984, ενώ παράλληλα σπούδαζε Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο διάστημα 1991-2018 εργάστηκε στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, κυρίως ως επιμελήτρια εκδόσεων. Από το 1989 έχουν κυκλοφορήσει πέντε μυθιστορήματά της και ένα παιδικό βιβλίο. Η ιδιαιτέρα (Κέδρος, 1998) τιμήθηκε με το Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω. Διηγήματά της έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες και έχουν δημοσιευτεί στον τύπο.

Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί το έργο της Μια τελευταία επιστολή αγάπης.

Ταυτότητα βιβλίου: