Η αγελάδα θεωρείται από πολλούς η θετή μητέρα της ανθρωπότητας, καθώς το γάλα της “μεγαλώνει” τα μικρά παιδιά από πολύ μικρή ηλικία. Όμως, λαμβάνοντας υπόψιν παγκόσμια δεδομένα, το κατσικίσιο γάλα φαίνεται να είναι το γάλα που καταναλώνεται σε μεγαλύτερη ποσότητα. Σε αυτό συμβάλλει η χρήση του σε χώρες της Ασίας. Βέβαια, ήδη από το 1990 η κατανάλωσή του έχει αρχίσει να αυξάνεται και σε χώρες της Ευρώπης. Ιδίως οι χώρες της Μεσογείου, βασίζουν ένα μεγάλο μέρος της κτηνοτροφίας τους στο κατσικίσιο γάλα και κρέας. Γιατί όμως δεν είναι τόσο διαδεδομένο όσο το αγελαδινό παρά τα οφέλη του;
Σύσταση του κατσικίσιου γάλακτος
Το κατσικίσιο γάλα διαφέρει από το αγελαδινό ως προς την πεπτικότητά του, την ρυθμιστική του ικανότητα και την θεραπευτική του αξία.
Λιπαρά
Αρχικά, έχει αυξημένη ποσότητα λιπαρών οξέων σε σχέση με το αγελαδινό. Πρόκειται όμως για τριγλυκερίδια μέσης αλύσου. Αυτά διασπώνται πιο εύκολα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας, χωρίς να εναποτεθούν στον λιπώδη ιστό του σώματος, ούτε να αυξήσουν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Επίσης χρησιμοποιούνται ως συμπληρωματική (ή μονοθεραπεία) σε διαταραχές απορρόφησης όπως η διάρροια, η στεατόρροια (λίπος στα κόπρανα), η κοιλιοκάκη, ασθένειες του ήπατος και η γαστρεκτομή.
Πρωτεΐνες
Οι πρωτεΐνες που περιέχει το γάλα χωρίζονται σε καζεΐνες και πρωτεΐνες ορού. Το κατσικίσιο γάλα έχει μειωμένη ποσότητα αs- καζεΐνης και περισσότερη β-καζεΐνης. Πιο συγκεκριμένα περιέχει μικρότερη ποσότητα αs-1 καζεΐνης, που είναι αυτή που ενοχοποιείται για τις αλλεργικές αντιδράσεις στο αγελαδινό γάλα.
Υδατάνθρακες
Η λακτόζη είναι ο κύριος υδατάνθρακας του γάλακτος. Η ποσότητά της είναι ελάχιστα μικρότερη από του αγελαδινού. Άλλοι υδατάνθρακες που συναντάμε στο γάλα είναι ορισμένοι ολιγοσακχαρίτες, γλυκοπεπτίδια, γλυκοπρωτεΐνες και νουκλεοτίδια σε μικρές ποσότητες. Οι ολιγοσακχαρίτες είναι περισσότεροι στο κατσικίσιο από ότι στο αγελαδινό γάλα, όμως λιγότεροι από το μητρικό. Έχουν πολλά οφέλη για την υγεία του ανθρώπου, καθώς χρησιμοποιούνται για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές τους και ως πρεβιοτικά.
Βιταμίνες και μέταλλα
Το κατσικίσιο γάλα έχει μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης Α από το αγελαδινό, αλλά και τα δύο έχουν μικρή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Β6 και D. Η αυξημένη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α οφείλεται στην ικανότητα της αίγας να μετατρέπει τα β-καροτένια, από την τροφή, σε βιταμίνη Α μέσα στο γάλα. Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για την ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος και μαζί με την βιταμίνη C έχουν αντιικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Επίσης το κατσικίσιο γάλα είναι καλή πηγή βιταμινών E, ριβοφλαβίνης, νιασίνης και θιαμίνης. Τέλος, η συγκέντρωση καλίου, ασβεστίου, φωσφόρου, χλωρίου, σεληνίου, ψευδαργύρου και χαλκού είναι μεγαλύτερη στο κατσικίσιο γάλα.
Οφέλη του κατσικίσιου γάλακτος
1. Λιγότερη λακτόζη
Όπως αναφέρθηκε, το κατσικίσιο γάλα έχει μικρότερη συγκέντρωση λακτόζης από το αγελαδινό. Στα άτομα με δυσανεξία, μη υδρολυμένη λακτόζη περνάει και ζυμώνεται στο παχύ έντερο παράγοντας αέρια και δημιουργώντας γαστρεντερικές διαταραχές. Αντίθετα, το κατσικίσιο γάλα είναι πιο εύπεπτο (λόγω του μικρού μεγέθους των λιποσφαιρίων και της σύστασης των καζεϊνών του) και περνάει πιο γρήγορα από το παχύ έντερο χωρίς να επιτρέπει την ζύμωση και την παραγωγή αερίων. Παρόλα αυτά δεν συστήνεται η κατανάλωσή του από άτομα με σοβαρή δυσανεξία. Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν τα αποτελέσματα ερευνών τα οποία έδειξαν ότι παιδιά με αλλεργία στο αγελαδινό γάλα “θεραπεύτηκαν” σε ποσοστό 30-40% όταν τους χορηγήθηκε κατσικίσιο γάλα (πιο συγκεκριμένα σε μία έρευνα ανταποκρίθηκαν 49/55 παιδιά).
2. Λιγότερα αλλεργιογόνα
Ως αλλεργική αντίδραση (ή αντίδραση υπεραισθησίας) ορίζεται η μη φυσιολογική ανταπόκριση του οργανισμού όταν αυτό εκτεθεί σε ένα συγκεκριμένο αντιγόνο. Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για την λειτουργία ενός οργανισμού, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν και τα πιο συχνά αντιγόνα που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις. Ορισμένοι ερευνητές έχουν αποδείξει ότι η αντίδραση υπεραισθησίας στο γάλα οφείλεται στην πρωτεΐνη αs-1 καζεΐνη. Το κατσικίσιο γάλα περιέχει 89% λιγότερη αs-1 καζεΐνη. Επομένως είναι πιο ασφαλές για άτομα που παρουσιάζουν αλλεργίες όπως κολικό, εντερικές διαταραχές, άσθμα και έκζεμα στο αγελαδινό γάλα.
3. Καρδιαγγειακό σύστημα
Η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας ή LDL χοληστερόλη είναι οξειδωτική και αθηρογόνος και έτσι συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης αθηρωματικής στεφανιαίας νόσου και περιφερικής αγγειακής νόσου. Στο ευρύ κοινό είναι γνωστή ως “κακή χοληστερίνη” και δημιουργείται από τις πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (Very Low Density Lipoprotein, VLDL) που μεταφέρουν τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια από το ήπαρ στο πλάσμα του αίματος. Το κατσικίσιο γάλα έχει αποδειχθεί ότι έχει υποχοληστερολαιμική δράση, καθώς μειώνει τα τριγλυκερίδια στο πλάσμα και ενισχύει τον μεταβολισμό των λιπιδίων μειώνοντας τελική την χοληστερόλη στο αίμα. Επιπλέον οι πρωτεΐνες του κατσικίσιου γάλακτος λειτουργούν ως Μετατρεπτικό Ένζυμο της Αγγειοτενσίνης, το οποίο είναι ένα πεπτίδιο που μειώνει την αρτηριακή πίεση. Τέλος το κατσικίσιο γάλα έχει πιο ισορροπημένο λιπιδικό προφίλ, βοηθά στην πρόληψη της αρτηριοσκλήρυνσης, καρδιακών επεισοδίων, εγκεφαλικών και άλλων προβλημάτων του καρδιαγγειακού, ενώ τα αυξημένα ποσοστά καλίου ενδεχομένως να βοηθούν στην υπέρταση.
4. Διατροφικά οφέλη
Όσον αφορά την χημική σύσταση του κατσικίσιου γάλακτος είναι πιο κοντά στο μητρικό από της αγελάδας. Γι’ αυτό και η βιοδιαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών του είναι μεγαλύτερη, με ιδιαίτερη μνεία να γίνεται για τον σίδηρο και τον χαλκό που η απορρόφησή τους από το γαστρεντερικό σύστημα είναι δύσκολη. Επιπρόσθετα η υψηλή συγκέντρωση των ολισακχαριτών βοηθούν στην καλύτερη υγεία του γαστρεντερικού, αφού έχουν δράση σαν πρεβιοτικά. Ακόμη το σελήνιο, που επίσης βρίσκεται σε μεγάλη περιεκτικότητα, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού, γιατί είναι απαραίτητα συστατικό του ανοσοποιητικού συστήματος.
Γιατί παρά το οφέλη του το κατσικίσιο γάλα δεν είναι τόσο διαδεδομένο;
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση δεν σχετίζεται ούτε με την σύσταση ούτε με τα θρεπτικά συστατικά του κατσικίσιου γάλακτος. Έχει να κάνει με το εμπόριο του γάλακτος. Το αγελαδινό γάλα έχει μεγαλύτερη ζήτηση επειδή αυτό έχουμε συνηθίσει να καταναλώνουμε. Ένας άλλος λόγος, μπορεί να είναι η πιο έντονη μυρωδιά του. Βέβαια, αν από μικρή ηλικία κάποιος καταναλώνει κατσικίσιο γάλα η μυρωδιά δεν θα αποτελεί πρόβλημα. Η Ελλάδα, σε αντίθεση με τις βόρειες χώρες, έχει παράδοση στην κτηνοτροφία που αφορά τα μικρά μηρυκαστικά. Στην χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία, εκτρέφεται το 25% του πληθυσμού των αιγών της ΕΕ. Όποτε γιατί να μην εκμεταλλευτούμε το ζωικό κεφάλαιο του τόπου μας και να αυξήσουμε την κατανάλωση κατσικίσιου γάλακτος, το οποίο σύμφωνα με τα δεδομένα είναι και θρεπτικότερο για εμάς;
Βιβλιογραφία
Sachin S. Lad, K.D. Aparnathi, Bhavbhuti Mehta and Suresh Velpula. 2017. Goat Milk in Human Nutrition and Health – A ReviewInt.J.Curr.Microbiol.App.Sci. 6(5): 1781-1792. doi: https://doi.org/10.20546/ijcmas.2017.605.194
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0921448803002724
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128097625000358
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15738237/#:~:text=The%20consumption%20of%20goat%20milk,the%20lithogenic%20index%20remained%20normal.
https://www.webmd.com/diet/goat-milk-are-there-health-benefits#:~:text=Goat%20milk%20is%20the%20most,calories%2C%20protein%2C%20and%20fats.
https://www.freevia.gr/%CE%BA%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AF%CF%83%CE%B9%CE%BF-%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%B1-%CE%BF%CF%86%CE%AD%CE%BB%CE%B7-%CF%85
Εικόνα άρθρου: https://backyardgoats.iamcountryside.com/home-dairy/benefits-disadvantages-of-goat-milk/
