Η ποίηση της Μαρίας Καντ είναι πυκνή, στέρεη και απαιτητική. Ελίσσεται γύρω από ανατροπές και εισχωρεί στο βάθος των πραγμάτων με πρωτότυπες συλλήψεις και ποιητικές εκπλήξεις. Το ποίημα, μέσα από τον απροσδόκητο συνδυασμό λέξεων και λεκτικών συνόλων, με υπερρεαλιστικές ενίοτε καταβολές, επιδεικνύει ένα καλώς εννοούμενο γλωσσικό θράσος, το οποίο αξιοποιεί πολλά σύγχρονα εργαλεία για να προσδώσει δραστικότητα και να κατακτήσει την αυθεντική του υπόσταση. Όλα στη γραφή της Καντ συνομιλούν, συμπληρώνουν, φωτίζουν, επεκτείνουν, αναιρούν. Επιπλέον, η ποίησή της αναδεικνύει τον διαρκή διάλογο του ποιητικού λόγου με την τέχνη της φωτογραφίας, που ασκεί παράλληλα η ίδια, και κατορθώνει μια μορφή διπλοτυπίας της ποιητικής εικόνας. Αυτό είναι το σκεπτικό της επιτροπής που αποφάσισε το βραβείο Γ. Βαρβέρη για το 2022, το οποίο έχει θεσπίσει η Εταιρεία Συγγραφέων, να απονεμηθεί εξ ημισείας στην Μαρία Καντ (Καντωνίδου) και Ευά Παπαδάκη.
Η Μαρία Καντωνίδου γεννήθηκε στην Κύπρο. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε Αγγλική και Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Παιδαγωγική Επιστήμη. Εργάζεται στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Κείμενα και φωτογραφίες της έχουν δημοσιευθεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά, καθώς και σε συλλογικούς τόμους. Η stanza είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή.
Επιμέλεια συνέντευξης για το ΣημειΩματάριο: Άννα Ρω
Περιγράψτε μας το ποιητικό τοπίο της συλλογής “stanza”.
Η “stanza” είναι χωρισμένη σε επτά διακριτές ενότητες ή, άλλως, ποιητικά τοπία με τίτλους-οδοδείκτες κλιμακούμενης εσωτερικής έντασης, εννοιολογικής συνάντησης και συνομιλίας: Ευθαρσώς, Περιπαθώς, Και εμπύρετα, (Υπ)ακούει το σώμα, Εν αγνοία και γνώση, Και άλλα οξύαιχμα, Ιστορίες του Δ.Χ.. Οι εν λόγω ενότητες αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο με ισχυρό συνδετικό κρίκο τις στιγμές επί χάρτου, τάπητος και ιστορίας, τη συνακόλουθη σκηνοθεσία, σκηνογραφία και εικονοποίηση και, βεβαίως, τη γλώσσα. Όπως και αλλού αναφέρω, η γραφή μου είναι σε μεγάλο βαθμό (και) γλωσσοκεντρική, ναι, με γοητεύει και με προκαλεί η ιδέα και η χρήση μιας γλώσσας ιδιόλεκτης τόσο ως σημαίνον όσο και ως σημαινόμενον.
Πώς είναι η διαδρομή μεταξύ των εναλλασσόμενων “τοπίων” που δημιουργείτε;
Ενδιαφέρουσα η λέξη “διαδρομή” που χρησιμοποιήσατε. Πέρα από την κλιμακούμενη ένταση που αναφέρω πιο πάνω, ο όποιος δρόμος ή διαδρομή μετάβασης από το ένα ποιητικό μου τοπίο στο άλλο (επόμενο, μεθεπόμενο ή και αντίστροφα) φέρει ισόπεδους και ανισόπεδους κόμβους, όπως και σήματα, νησίδες και διαβάσεις πεζών, που δομούνται, χτίζονται ή και παραπέμπουν ενδοκειμενικά.
Υπάρχουν γεγονότα – οδόσημα που σας οδηγούν σε αυτά;
Δεν θα τα ονόμαζα απλά γεγονότα, αλλά εσωτερικές εκρήξεις που γεννούν ή και δρομολογούν στιγμές, λέξεις, εικόνες, διακειμενικότητες, κλπ. Εν ολίγοις, συναισθήματα. Ένα δυνατό συναίσθημα, βιωμένο ή μη, συνιστά πηγή έκφρασης, οδόσημο ή και βατήρα για κάθε μορφή τέχνης, επομένως και για τη συγγραφή ενός ποιήματος. Σε αυτή την περίπτωση το συναίσθημα φιλτράρει, μορφοποιεί ή και ρηγματώνει τις λέξεις ή και αντίστροφα.
Ποια στοιχεία “χτίζουν” το σύμπαν ενός ποιήματος;
Τείνω να απαντήσω μονολεκτικά: οι λέξεις του και ό,τι αυτές φέρουν ως σημασία, εικόνα, φωνή (ενίοτε και ουρλιαχτό), καθώς και οι μεταξύ τους συνάψεις.
Φωτογραφία και ποίηση: δυο τέχνες που αγγίζονται;
Δυο τέχνες που συνομιλούν ή και αντιμιλούν. Στη “stanza” λόγος και εικόνα συνυπάρχουν αυτόνομα. Πρόθεσή μου δεν ήταν και δεν είναι η αξιοποίηση των φωτογραφιών μου ως εικαστικό πάτημα ή συμπλήρωμα του ποιητικού μου κειμένου, μάλλον ως πρόταση για μια επιπλέον ανάγνωση, συχνά αναπάντεχη και αποδομιστική. Η τέχνη δεν είναι ποτέ μονοφωνική.
Πέρα από “τα πολλά συγχαρητήρια”, πού εντοπίζετε την αξία ενός βραβείου;
Ένα βραβείο για ένα δημιουργό, πέρα από τη δεδομένη αναγνώριση και τιμή, σημαίνει και συγκίνηση που δυνάμει κινεί, μορφοποιεί και κατευθύνει περαιτέρω αποθέματα προς δημιουργία.
Μπορεί να λειτουργήσει και ως τροχοπέδη – π.χ. έντονο άγχος για το επόμενο βήμα- στην εξέλιξη του βραβευθέντος;
Θα μπορούσε.
Εκτός από την έμπνευση και το ταλέντο, ποιο άλλο συστατικό οδηγεί στην επάρκεια ενός έργου;
Για να απαντηθεί επαρκώς το συγκεκριμένο ερώτημα, θα πρέπει να προηγηθούν απαντήσεις στα όποια υποερωτήματα αυτό εμπεριέχει: Επάρκεια προσδιορισμένη και οριοθετημένη από ποιον; Από τον εκάστοτε δημιουργό ή από αυτόν στο βλέμμα και την ανάγνωση του οποίου εκτίθεται; Και ποιος είναι αυτός; Ο απλός αναγνώστης ή ο εκπαιδευμένος προς τούτο κριτικός;
Αν τα βασικότερα χαρακτηριστικά σας ταυτίζονταν με σημεία στίξης, αυτά θα ήταν;
Δεν θα ήταν η τελεία και η κλειστή παύση την οποία αυτή φέρει.
Μια αξία που δεν διαπραγματεύεστε;
Τη συνέπεια.
Νιώθω πως αυτός ο κόσμος δεν μπορεί να `ναι το σπίτι μας.1 Πού κατοικεί το όραμά σας;
Σε ένα(ν) ου-τόπο.
Ένας τίτλος – στίχος ως δείκτης του μέλλοντος;
Επιτρέψτε μου να παραθέσω ένα μικρό απόσπασμα από το πεζόμορφο ποίημά μου “σακ-βουαγιάζ”: “Ο Δ.Χ., αν και νεαρός και νοήμων, δεν πάει πουθενά χωρίς τις αναμνήσεις του. […] Όταν τον ρωτούν γιατί δεν κυκλοφορεί χωρίς αυτές, απαντά με τον εξής υποθετικό λόγο: Εάν τις αφήσω στο σπίτι, θα έχω πρόβλημα ισορροπίας. Είναι σαφές ότι ο Δ.Χ. εκλαμβάνει τη συγκεκριμένη υπόθεση ως κάτι εφιαλτικά πραγματικό.”
(stanza, εκδόσεις Gutenberg 2021, σελ. 150).
Κι ένας αγαπημένος;
“Δεν φεύγουν τα τρένα, αλλά οι σταθμοί.”
(stanza, εκδόσεις Gutenberg 2021, σελ. 71).
1.Απόσπασμα από το ποίημα: «Αυτοκράτωρ Ιουλιανός προς φιλόσοφον» του Γιώργου Μπλάνα
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Η Μαρία Καντ (Καντωνίδου) γεννήθηκε στην Κύπρο· ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε αγγλική και ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Παιδαγωγική Επιστήμη. Εργάζεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αγαπάει ιδιαίτερα τη γραφή και τη φωτογραφία. Κείμενα και φωτογραφίες της έχουν δημοσιευθεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά, καθώς και σε συλλογικούς τόμους. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά και τα ιταλικά. Η πρώτη της ποιητική συλλογή, stanza, εκδόσεις Gutenberg 2021, συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα των βραβείων κοινού Public και του περιοδικού Αναγνώστη και τιμήθηκε με το Βραβείο “Γιάννη Βαρβέρη” για πρωτοεμφανιζόμενη/-ο ποιήτρια/ποιητή της Εταιρείας Συγγραφέων Ελλάδας και με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ταυτότητα βιβλίου:
Μαρία Καντ(Καντωνίδου): Stanza – Εκδόσεις: Gutenberg
ISBN: 978-960-01-2250-3
Έκδοση: 1η, Ιούνιος 2021
Κωδ. καταλόγου: 9558203
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σχήμα: 16 x 24,5
Σελίδες: 167
Πηγή βιογραφικού: Εκδόσεις Gutenberg
Πηγή φωτογραφιών: Μαρία Καντωνίδου
Πηγή κειμένου εισαγωγής: Εταιρεία Συγγραφέων
