Τα τρία πρόσωπα της αγάπης διατυπώθηκαν ως θεωρία από τον Robert Sternberg το 1986, μια θεωρία που μπορεί να θέσει άπλετο φως στα μοτίβα έκφρασης και βιώματος της αγάπης ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Πράγματι είναι πολλά αυτά που δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά για τον όρο αγάπη, για το συναίσθημα της αγάπης ή για την αιώνια ερώτηση, γιατί αγαπάμε (;). Ο ίδιος ο Robert Sternberg (Ρόμπερτ Στέρνμπεργκ) σχημάτισε μια θεωρία για τα τρία πρόσωπα της αγάπης ή διαφορετικά τα τρία στοιχεία της αγάπης. Η παρουσία του καθενός από αυτά μπορεί να συμβάλει στην δημιουργία ενός διαφορετικού είδους αγάπης, όπως και οι συνδυασμοί τους επίσης. Με αυτό τον τρόπο έχουν βρεθεί 7 διαφορετικά είδη αγάπης με βάση αυτήν την θεωρία.
Τα τρία στοιχεία της αγάπης
1) Το στοιχείο της οικειότητας
Το στοιχείο της οικειότητας αποτελεί την σύνδεση μεταξύ δύο ανθρώπων, προσφέροντας τα συναισθήματα της εγγύτητας, της εμπιστοσύνης, της επικοινωνίας και του δεσμού. Το στοιχείο της οικειότητας με το πέρασμα του χρόνου, συνήθως παραμένει σταθερό ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, ενώ ο καθένας εφόσον το συνειδητοποιήσει μπορεί να το διαμορφώσει ανάλογα απέναντι στον άλλο άνθρωπο. Να σημειωθεί ότι, το στοιχείο της οικειότητας διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο σαν συστατικό σε μακροχρόνιες σχέσεις, από φιλίες μέχρι ερωτικούς δεσμούς, ενώ σε βραχυχρόνιες δεν έχει αντίστοιχο ρόλο.
2) Το στοιχείο του πάθους
Το στοιχείο του πάθους είναι αυτό που οδηγεί τους ανθρώπους στον ρομαντισμό και στην έλξη, σωματική και σεξουαλική. Το στοιχείο του πάθους είναι ευμετάβλητο λόγω διαφόρων φυσικών αλλά και ψυχολογικών παραγόντων. Οι άνθρωποι συνήθως μπορούν να συνειδητοποιήσουν πότε αλλάζει η ένταση του πάθους ανάμεσα στους/στις ίδιους/-ιες και στα ερωτικά τους ταίρια. Ακόμα να σημειωθεί ότι το στοιχείο του πάθους διαδραματίζει, συνήθως, σπουδαίο ρόλο στις βραχυχρόνιες σχέσεις και μικρότερο στις μακροχρόνιες. Το στοιχείο του πάθους προκαλεί μεγάλη διέγερση στα φυσικά συστήματα του οργανισμού, διέγερση η οποία δεν διαρκεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα διότι ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να καταρρεύσει.
3) Το στοιχείο της απόφασης/δέσμευσης
Το στοιχείο της απόφασης/δέσμευσης περιλαμβάνει αρχικά την συνειδητοποίηση του ατόμου ότι είναι ερωτευμένος με κάποιο άλλο πρόσωπο αλλά και την διάθεση του ώστε να προχωρήσει αυτήν την αλληλεπίδραση στα επόμενα στάδια αλλά και να την διατηρήσει στο πέρασμα του χρόνου. Το στοιχείο αυτό αποτελεί ουσιαστικά την αφοσίωση στον/στην ερωτική σύντροφο και τις περισσότερες φορές μπορεί να γίνει αντιληπτό από το ίδιο το άτομο αλλά και τον ερωτικό/-ή σύντροφο. Το στοιχείο της απόφασης δέσμευσης διαδραματίζει από ελάχιστο έως καθόλου ρόλο σε βραχυπρόθεσμες σχέσεις ενώ είναι σπουδαίο συστατικό των μακροχρόνιων σχέσεων.
Τα διαφορετικά είδη της αγάπης
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω ανάλογα με το ποιο ή ποια στοιχεία είναι παρόντα, δημιουργούνται και διαφορετικοί τύποι αγάπης ανάμεσα στα άτομα. Υπάρχουν 7 διαφορετικά είδη αγάπης σύμφωνα με την θεωρία του Sternberg και αυτά είναι η συμπάθεια ή διαφορετικά φιλική αγάπη, ο παράφορος έρωτας, η κενή αγάπη, η ρομαντική αγάπη, η συντροφική αγάπη, η επιπόλαιη αγάπη και η ολοκληρωμένη αγάπη. Ωστόσο μερικοί επιστήμονες τονίζουν ότι υπάρχει ένα ακόμα είδος αγάπης στην οποία απουσιάζουν και τα τρία στοιχεία, κατάσταση που ονομάζεται απουσία αγάπης. Κατά την προσωπική μου γνώμη εφόσον δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο της αγάπης στην απουσία αγάπης δεν μπορεί να θεωρηθεί ως είδος αγάπης. Ας δούμε όμως αναλυτικά τα 7 παραπάνω είδη και ποιο ή ποια από τα 3 στοιχεία της αγάπης τα δημιουργούν.
Α) Φιλική αγάπη/συμπάθεια
Σε αυτό το είδος αγάπης παρόν είναι το στοιχείο της οικειότητας. Η φιλική αγάπη συμπεριλαμβάνει την οικειότητα, τον αλληλοσεβασμό αλλά και την εμπιστοσύνη. Βέβαια αυτή η μορφή αγάπης μπορεί να αποτελέσει την ρίζα για άλλες μορφές αγάπης εφόσον υπάρξουν από αμφότερες τις πλευρές τα άλλα δύο στοιχεία και οι πιθανοί συνδυασμοί τους με το στοιχείο της οικειότητας.
Β) Ο παράφορος έρωτας
Σε αυτό το είδος αγάπης παρόν είναι μόνο το στοιχείο του πάθους. Αυτό το είδος αγάπης χαρακτηρίζεται από το συναίσθημα της λαγνείας αλλά και της έντονης σωματικής έλξης και διέγερσης για το ερωτικό αντικείμενο του πόθου. Οι σχέσεις που εμπεριέχουν μόνο το στοιχείο τους πάθους είναι κυρίως σχέσεις που βασίζονται στην σεξουαλική εκτόνωση και απόλαυση. Βεβαίως αξίζει να τονιστεί ότι στην περίπτωση του κεραυνοβόλου έρωτα, κατά τον Sternberg το στοιχείο που είναι παρόν είναι το στοιχείο του πάθους, διότι όταν το άτομο βιώνει αυτήν την κατάσταση έχουμε την υπερδιέγερση του οργανισμού με συμπτώματα όπως αυξημένους καρδιακούς παλμούς, αυξημένη έκκριση ορμονών αλλά και πολλές φορές διέγερση των γενετικών οργάνων σε γυναίκα και άνδρα.
Γ) Η κενή αγάπη
Σε αυτό το είδος αγάπης παρ’ον είναι μόνο το στοιχείο της απόφασης δέσμευσης. Αυτό το είδος αγάπης μπορεί να βρεθεί είτε σε μακροχρόνιες σχέσεις ή γάμους στα οποία έχεις χαθεί το πάθος ή την οικειότητα ή και τα δύο εφόσον υπήρχαν αλλά και σε γάμους και δεσμεύσεις που γίνονται είτε από προξενιό είτε για κάποιον οικονομικό λόγο. Το ότι μια σχέση ξεκινάει με την κενή αγάπη αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να μετατραπεί αυτή η μορφή αγάπης σε κάποια άλλη.
Δ) Η ρομαντική αγάπη
Η ρομαντική αγάπη δημιουργείται από τον συνδυασμό των στοιχείων της οικειότητας και του πάθους. Σε αυτόν τον τύπο αγάπης τα μέλη ενός ζευγαριού απολαμβάνουν ο ένας την συντροφιά του άλλου, αρχίζουν να γνωρίζονται επάνω σε απόψεις και θέσεις που έχουν για την ζωή αλλά ταυτόχρονα έχουν έντονη ερωτική έλξη ο ένας για τον άλλον. Πολλές φορές αυτός ο τύπος αγάπης συναντάτε στις αρχές των μακροχρόνιων σχέσεων.
Ε) Η συντροφική αγάπη
Η συντροφική αγάπη δημιουργείτε από τον συνδυασμό των στοιχείων της οικειότητας και της απόφασης/δέσμευσης. Σε αυτό τον τύπο αγάπης υπάρχει η αμοιβαία κατανόηση των ιδεών του κάθε μέλους του ζευγαριού, υπάρχει στοργή και τρυφερότητα, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει η από κοινού απόφαση για διατήρηση της ένωσης των δύο ανθρώπων. Σε αυτόν τον τύπο αγάπης το πάθος απουσιάζει, για αυτό τον λόγο συναντάται σε μακροχρόνιες σχέσεις ή σε γάμους που έχουν διαρκέσει για πολύ καιρό αλληλεπιδράσεις στις οποίες υπάρχουν πολλά πράγματα που ενώνουν δύο ανθρώπους πέρα από την σεξουαλική ευχαρίστηση. Βεβαίως αυτός ο τύπος αγάπης συναντάται ακόμα σε μακροχρόνιες φιλίες στις οποίες δεν υπάρχει κάτι ερωτικό αλλά και στις σχέσεις μεταξύ μελών μια οικογένειας.
ΣΤ) Η επιπόλαιη αγάπη
Η επιπόλαιη αγάπη δημιουργείται όταν είναι παρόντα τα στοιχεία του πάθους και της απόφασης δέσμευσης. Αυτό που κρατάει δεμένα τα άτομα σε αυτού του τύπου τις σχέσεις είναι το πάθος και αποτελούν σε μεγάλο βαθμό σχέσεις οι οποίες δεν δημιουργούνται πάνω σε στέρεες βάσεις, σχέσεις που μερικές φορές μπορούν να επιφέρουν επικίνδυνα αποτελέσματα για το ένα ή και τα δύο μέλη μιας και δεν αποκτάται η κατάλληλη οικειότητα προκειμένου ο ένας να γνωρίζει τον άλλο και αν πραγματικά ταιριάζουν συμπεριφορικά αλλά και στην κοσμοθεωρία τους. Ακόμα αυτού του τύπου οι σχέσεις τείνουν να είναι σε μεγάλο βαθμό βραχυχρόνιες.
Ζ) Η ολοκληρωμένη αγάπη
Στην ολοκληρωμένη αγάπη είναι παρόντα και τα 3 στοιχεία (της οικειότητας, του πάθους και της απόφασης δέσμευσης). Αυτή η μορφή αγάπης μπορεί να χαρακτηριστεί ως η απόλυτη αγάπη. Τα ζευγάρια που καταφέρνουν να την πετύχουν όχι μόνο απολαμβάνουν την συντροφιά ο ενός το άλλου αλλά και η σεξουαλική διέγερση καθώς και η ικανοποίηση είναι σε μεγάλα επίπεδα για πολλά χρόνια. Σε αυτόν τον τύπο αγάπης οι άνθρωποι είναι τόσο δεμένοι συναισθηματικά μεταξύ τους που δεν μπορούν να φανταστούν την ζωή τους χωρίς τον έτερον τους ήμισυ. Να τονιστεί ότι αυτό το δέσιμο συνεπάγεται πολύ καλή επικοινωνία αλλά και αμοιβαία εμπιστοσύνη και δεν έχει σε τίποτα να κάνει με το δέσιμο και τους δεσμούς που προσπαθεί να χτίσει ένας άνθρωπος με ανασφάλειες με τον σύντροφο του προκειμένου ο δεύτερος να μην φύγει από την ζωή του. Στην ολοκληρωμένη αγάπη βρίσκουμε τα μέλη του ζευγαριού να αντιμετωπίζουν από κοινού όλες τις δυσκολίες και να προσπαθούν όχι μόνο για το ατομικό καλό αλλά και το καλό ο ενός του άλλου.
Προσωπικός επίλογος
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αγαπήσει κάποιο άλλο άτομο, τώρα υπό ποιες συνθήκες και για ποιους λόγους αυτό είναι γνωστό μόνο σε εσένα αγαπητέ μου αναγνώστη ή αγαπητή μου αναγνώστρια. Το θέμα εδώ όμως είναι ότι αυτές οι μορφές αγάπης καθώς και ποια από τα παραπάνω στοιχεία είναι παρόντα σε μια σχέση μπορούν να γίνουν αντιληπτά στον άτομο σε συνειδητό επίπεδο. Δεν είναι όπως οι τύποι προσκόλλησης που αναλύθηκαν στο προηγούμενο άρθρο οι οποίοι δρουν σε υποσυνείδητο επίπεδο για το κάθε άτομο. Με λίγη προσπάθεια αλλά και ειλικρίνεια μπορεί ο καθένας μας να διαπιστώσει ποιο ή ποια στοιχεία της αγάπης έχει ως προς ένα άλλο άτομο. Η διαπίστωση αυτή ναι είναι ευεργετική διότι ξεκαθαρίζει πρώτα από όλα μέσα μας το τι θέλουμε από έναν άλλο άνθρωπο και εφόσον και αυτός θέλει τα ίδια τότε μπορεί να δημιουργηθεί μια σχέση με στέρεες βάσεις και με έναν στόχο, είτε αυτός ο στόχος είναι η πνευματική συνδεσιμότητα είτε η σεξουαλική απόλαυση είτε η συντροφικότητα είτε όλα αυτά μαζί.
Πολλές φορές αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει τριγύρω μας, σχέσεις με εντάσεις, τσακωμούς, βία σε οποιοδήποτε επίπεδο, αδιαφορία, αποτελεί το αποτέλεσμα της μη επικοινωνίας του ενός ή και των δύο μελών των προσωπικών τους «θέλω» σε αυτή την αλληλεπίδραση. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αρχίσετε να τονίζεται τι θέλετε από τον/την σύντροφο σας προκειμένου η αλληλεπίδραση σας να αποκτήσει αν δεν είναι αργά κάποιες στέρεες βάσεις. Σε περίπτωση που ακόμα δεν έχετε μπει σε σχέση καλό θα ήταν να επικοινωνείτε με τον/την υποψήφιο/-α σύντροφο τι ακριβώς επιθυμείτε και αν επιθυμεί τα ίδια πράγματα, δηλαδή αν είναι παρόντα και σε εσάς αλλά και στο άλλο άτομα τα ίδια στοιχεία τότε προχωρήστε στα επόμενα στάδια. Δεν μπορεί να στεριώσει μια σχέση στην οποία δεν ικανοποιούνται ταυτόχρονα τα ίδια θέλω, τα ίδια στοιχεία της αγάπης όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, διότι σε μια τέτοια σχέση τα προβλήματα αλλά και οι διαφορές θα είναι τόσα πολλά που θα την διαλύσουν, αν όχι σε σύντομο διάστημα, τότε σε ένα μελλοντικό. Αλλά αυτή η διάλυση θα αφήσει πολλά πληγωμένα συναισθήματα όχι μόνο σε εσάς αλλά και σε έναν άλλο άνθρωπο.
Για αυτούς τους λόγους σκεφτείτε καλά πριν προχωρήσετε σε μια σχέση με τον/την υποψήφιο/-α σκεφτείτε τι είναι αυτά που σας ενώνουν αλλά και αυτά που θέλετε από αυτήν την σχέση και επικοινωνήστε τα και στο άλλο άτομο. Όταν λοιπόν μάθετε τι θέλει και το άλλο άτομο και ταιριάζει στα δικά σας θέλω, τα πραγματικά θέλω, αποφασίστε για τα επόμενα βήματα που θέλετε να κάνετε. Πάντοτε με ειλικρίνεια και σεβασμό.
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
Feuerman, M. (2022). Triangular Theory and the 7 Types of Love. Verywell Mind. Retrieved 9 July 2022, from https://www.verywellmind.com/types-of-love-we-experience-2303200.
Love — Robert J. Sternberg. Robert J. Sternberg. Retrieved 9 July 2022, from http://www.robertjsternberg.com/love#:~:text=The%20triangular%20theory%20of%20love%20holds%20that%20love%20can%20be,passion%2C%20and%20decision%2Fcommitment.
Myers, E. (2022). Sternberg’s Triangular Theory and the 8 Types of Love. Simplypsychology.org. Retrieved 9 July 2022, from https://www.simplypsychology.org/types-of-love-we-experience.html.
Πηγές εικόνων:
https://unsplash.com/photos/0ZQ8vojHNuc
https://unsplash.com/photos/-XlBjdtRqK8
https://unsplash.com/photos/AsahNlC0VhQ
https://unsplash.com/photos/berPYMe_-yw
https://unsplash.com/photos/L8-0SAy-aoQ
https://unsplash.com/photos/2cdzDZ90M90