Η Ελένη Καρακατσάνη εμφανίστηκε στα λογοτεχνικά δρώμενα το 2010 με τη συμμετοχή της στο συλλογικό έργο “7.30 στην οδό Μασσαλίας”. Ακολούθησε η συλλογή διηγημάτων με τίτλο: «Μεσιέ 42» από τις εκδόσεις Οσελότος το 2013 και από τότε καλλιεργεί με συνέπεια τη γραφή της, κυοφορώντας το επόμενο έργο της. Κείμενά της δημοσιεύονται σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες, ενώ συγχρόνως πειραματίζεται δημιουργικά, αρθρογραφώντας για θέματα που την γοητεύουν.
Επιμέλεια συνέντευξης για το ΣημειΩματάριο: Άννα Ρω
Αν τα βασικότερα χαρακτηριστικά σας ταυτίζονταν με σημεία στίξης θα ήταν;
Τα αποσιωπητικά για τις σκοτεινές μου διαδρομές. Λατρεύω τις τρεις τελίτσες . Μου φαίνονται σαν όχημα έτοιμο να σε ταξιδέψει σε μέρη πρωτόγονα και πρωτόγνωρα. Τα αποσιωπητικά αφήνονται στην γοητεία της σιωπής και του άγνωστου.
Η ανυπέρβλητη δύναμη του λόγου βασίζεται…
Σε όποια μορφή κι αν εμφανίζεται, προφορική ή γραπτή, ο λόγος μεταμορφώνει την ασχήμια σε ομορφιά, την αμηχανία σε βεβαιότητα, την θλίψη σε χαμόγελο. Στην σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού η δύναμη σπέρνει διχόνοια, μίσος και ηγείται πολέμων.
Ένα προσωπικό θετικό – αρνητικό σημείο ορόσημο:
Τα μαθήματα δημιουργικής γραφής
Μπορεί αυτό να σας οδήγησε στη συγγραφή;
Με οδήγησε σε έναν μαγικό κόσμο καλλιτεχνικής έκφρασης μέσω του γραπτού λόγου. Δεν ήταν καθόλου δεδομένη η προσωπική ενασχόλησή μου με την συγγραφή. Την θεωρούσα ως μια τέχνη προορισμένη για λίγους και εκλεκτούς συγγραφείς. Έναν μικρό κλειστό παράδεισο.
Ο δρόμος της συγγραφής χαρτογραφεί τον δρόμο προς την αυτογνωσία;
Όχι, η συγγραφή προέρχεται από ένα άγνωστο σύμπαν μέσα από τα άπειρα που υπάρχουν στο στερέωμα. Δεν έχει καμία σχέση με την αυτογνωσία, αν και ο δρόμος περιέχει στοιχεία προσωπικά. Είναι η περιγραφή ενός αχαρτογράφητου κόσμου. Η αυτογνωσία προηγείται ή έπεται της συγγραφής και δεν έχει σχέση μαζί της.
Είναι ο συγγραφέας θεράπων των λέξεων;
Εξαρτάται από το είδος του έργου και την ποιότητα του συγγραφέα. Άλλωστε υπάρχουν τόσα διαφορετικά γούστα και σίγουρα η ίαση του ενός αναγνώστη μπορεί να είναι κάλλιστα η αρρώστια του άλλου.
Οι συνταξιδιώτες στο συγγραφικό σας ταξίδι;
Η μουσική και η συνεχής παρατήρηση της καθημερινής ζωής. Οι ασχολίες των ανθρώπων, η συμπεριφορά τους στον δρόμο, στα μέσα συγκοινωνίας, στις κοινωνικές εκδηλώσεις είναι ατελείωτη πηγή έμπνευσης.
Η πρώτη φορά απέναντι στη λευκή σελίδα;
Δεν θυμάμαι την πρώτη μου φορά, όμως θυμάμαι πως υπήρχε μια αδημονία να γεμίσει, σαν ένα ανυπόμονο κάλεσμα, ένα φορτίο συναρπαστικών άγνωστων κόσμων έτοιμο να απλωθεί και να κατακτήσει την λευκότητα.
Η θέση τού αναγνώστη σε αυτήν;
Όσους ρώτησα είχαν τα καλύτερα να μου πουν. Ίσως από ευγένεια επειδή με γνώριζαν προσωπικά. Μακάρι να μπορούσα κρυφά να παρακολουθήσω έναν ή μία και να παρατηρήσω αυθόρμητες αντιδράσεις.
Και η θέση του συγγραφέα;
Ο συγγραφέας ας σέβεται τους αναγνώστες του, κι ας μην ξεφορτώνεται τα κόμπλεξ και τα απωθημένα του πίσω από ωραίες λέξεις. Κι αυτό όμως μπορεί και να μην ισχύει καθώς όπως είπα και προηγουμένως υπάρχουν τόσα πολλά διαφορετικά γούστα αναγνωστών, δεν μπορεί κανείς να θέσει όρια και περιορισμούς ούτε φυσικά να τους επιβάλει. Την δυστυχία, την βρωμιά, την μιζέρια, τον όλεθρο και το απαράδεκτο γούστο δεν τα δημιούργησαν οι συγγραφείς. Το κείμενο δεν δύναται να κατηγορηθεί για τίποτε περισσότερο από μιαν επιτυχημένη περιγραφή-αποτύπωση εγκεφαλικών συνάψεων ενός ατόμου
Πείτε μας για κάποιο έργο σας.
Μια συλλογή διηγημάτων υπό τον τίτλο «Μεσιέ 42» από τις εκδόσεις Οσελότος 2013.
Το κέντρο βάρος του;
Το κέντρο βάρους του είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, η εξέλιξή τους μέσα από τις αναπάντεχες εκπλήξεις που κρύβει η επιφανειακά αδιάφορη πραγματικότητα.
Οι ήρωες του στον χώρο και τον χρόνο;
Οι ήρωες μου είναι σύγχρονοι άνδρες και γυναίκες. Δεν είναι απαραίτητα Έλληνες κι ο χρόνος δράσης της ιστορίας τους είτε είναι ένα ρεαλιστικό ή ένα παράλληλο μεταφυσικό παρόν, είτε ένα απροσδιόριστο μέλλον.
Ως πρώτος αναγνώστης του βιβλίου σας θα λέγατε γι` αυτό ότι…
Πρόκειται για μια απολαυστική περιήγηση στην αθέατη πλευρά των πραγμάτων- καταστάσεων της ζωής των ανθρώπων. Βασική μου μέριμνα είναι να ξεφεύγω από τα ευκόλως εννοούμενα και τα γνωστά πρότυπα καθημερινότητας και να προσφέρω μια εναλλακτική προοπτική. Είναι λίγο θρασύς και επικίνδυνος ελιγμός με την έννοια ότι μπορεί το αποτέλεσμα να είναι το ίδιο βαρετό με αυτό που προσπαθώ να αποφύγω. Ο χρόνος και το αναγνωστικό κοινό θα κρίνουν.
Ο συγγραφέας ή ο ήρωας κατέχει την πρώτη θέση στη συνείδηση του αναγνώστη;
Σε αυτήν την πολύ ωραία ερώτηση δεν χρειάστηκα παρά μερικά δευτερόλεπτα για να σκεφτώ την απάντηση. Αλλά θα σας απαντήσω με μια μικρή ιστορία. Η κόρη μου με ρώτησε πρόσφατα εάν είναι αλήθεια πως η «Άννα Καρένινα» είναι μυθιστόρημα του Λέοντος Τολστόι.
-Εγώ, μου είπε, ήλθα σε αντιπαράθεση με ολόκληρο το τμήμα μου καθώς όλοι θεωρούσαν βέβαιο πως συγγραφέας είναι ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.
Ανεξάρτητα με το γεγονός πως αισθάνθηκα περήφανη για το σπλάχνο μου που τόλμησε να αντιταχθεί στην πλειοψηφία, η αλήθεια είναι πως ειδικά για την Άννα Καρένινα πολλοί είναι αυτοί που αναφέρονται σε αυτήν σαν να υπήρξε στην πραγματικότητα. Ελάχιστοι επευφημούν την μαεστρία και την ικανότητα του μέγιστου Τολστόι. Κι αυτό φαντάζομαι ελάχιστα θα ενοχλεί τον ίδιο τον συγγραφέα καθώς η ικανοποίηση του εκεί στα ουράνια στρώματα της ανάπαυσής του, προέρχεται από την αναγνώριση του έργου του κι όχι του ίδιου. Εξαιρέσεις υπάρχουν βέβαια όπως ο Χεμινγουέι, ή ο Στέφεν Κινγκ, οι οποίοι ανήκουν στην σφαίρα των διάσημων Αμερικανών συγγραφέων-σταρ. Θα μπορούσε κανείς να μιλάει ατέλειωτα γι` αυτό το θέμα αλλά νομίζω πως απάντησα στην ερώτηση.
Μυθοπλασία & Πραγματικότητα είναι αντίρροπες δυνάμεις;
Κανένας δεν γνωρίζει πόσο ανεξάντλητη σε θεματολογία, εκπλήξεις, ανατροπές και φαντασία είναι η πραγματικότητα. Η μυθοπλασία μόνο αντίρροπη δύναμη της πραγματικότητας δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Ασθμαίνουσα ακόλουθος ίσως.
Η πορεία της λογοτεχνίας και κατ` επέκταση της γλώσσας σ` έναν κόσμο εικονοποίησης;
Η λογοτεχνία είναι ανεξέλεγκτη. Δεν έχει κανόνες, δεν έχει όρια, δεν μπορεί ποτέ να σταματήσει να εξελίσσεται όσο υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να εκφραστούν και εξακολουθούν να έχουν να πουν κάτι. Φυσικά πάντοτε θα υπάρχουν οι μελετητές της, οι ιστορικοί, οι επιστήμονες που θα προσπαθούν περιγράψουν τα είδη της και τις παρυφές της. Κατά την γνώμη μου η λογοτεχνία δεν έχει καν σχέση με τον γραπτό λόγο. Από την εποχή των σπηλαίων, οι άνθρωποι θέλουν να μεταδώσουν στους συνανθρώπους τους την ανθρώπινη εμπειρία. Τώρα το πώς θα γίνει αυτό και εάν θα το μεταδώσουν γραπτώς, μέσω της παράδοσης των δημοτικών τραγουδιών, μέσω κινηματογραφικών ταινιών ή με σήματα καπνού είναι άλλη ιστορία. Εάν ανησυχούν οι κρατικοί φορείς για την εξέλιξη της γλώσσας ας προσφέρουν καλύτερης ποιότητας εκπαίδευση. Οι άνθρωποι πάντοτε θα βρίσκουν λόγο και τρόπο να βρίσκονται μεταξύ τους και να διηγούνται τις ιστορίες τους.
Ανεξερεύνητα τοπία στη συγγραφή;
Άπειρα, όσα και οι συγγραφείς σύγχρονοι κι αγέννητοι.
Ο κόσμος του συγγραφέα συνίσταται…
Από ένα μέσον γραφής στο χαρτί ή ηλεκτρονικά και το περιεχόμενο της φαντασίας του. Η φαντασία του συγγραφέα είναι ένα μείγμα προσωπικών εμπειριών ζωής, παρατηρητικότητας του κόσμου γύρω του και ποικιλίας αναγνωσμάτων άλλων συγγραφέων.
Νιώθω πως αυτός ο κόσμος δεν μπορεί να `ναι το σπίτι μας.1 Πού κατοικεί το όραμά σας;
Το όραμά μου κατοικεί στις γειτονιές ενός προσωπικού πλανήτη – κόσμου που φέρει το όνομά μου.
Αν ήσασταν προ του διλλήματος να προικοδοτήσετε με κάτι τον κόσμο, τι θα ήταν αυτό;
Δεν θεωρώ ότι είμαι τόσο σημαντική και δυνατή ώστε να μπορώ να το κάνω αυτό. Στην σφαίρα της φαντασίας όμως όπου όλα είναι πιθανά, θα προικοδοτούσα τον κόσμο με μπόλικη, δυνατή, ανιδιοτελή αγάπη του ενός για τον άλλο.
Η δύναμη του βιβλίου συνίσταται;
Νομίζω πως ήδη απάντησα σε αυτήν την ερώτηση. Το βιβλίο έχει την δύναμη να εμπνεύσει. Από μόνο του μπορεί μόνο να αναπαύεται σε βιβλιοθήκες και προθήκες βιβλιοπωλείων.
Αντί βιβλίου τι;
Τι προτείνω; Αντί βιβλίου προτείνω να ζούμε την ζωή μας όπως της αξίζει κι όχι μέσα από τις ζωές των άλλων ακόμα κι αν είναι ήρωες μυθιστορημάτων.
Ένας τίτλος – στίχος ως δείκτης του μέλλοντος;
Τ’ άψυχα πράγματα μπαίνουν με τη δική τους βούληση μέσα στη συνειδητή ζωή μου…
Γ. Σεφέρης, Μέρες Α’
Κι ένας αγαπημένος:
«Η ζωή είναι βέβαια για να τη ζεις, όχι να την ταριχεύσεις με τυπογραφικό μελάνι. Σαν να κλείνεις αεροστεγώς σε φιαλίδιο μια ριπή πελαγίσιου ανέμου.» Αντώνης Σαμαράκης 1919 – εκδόσεις Ελευθερουδάκης.1996
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Γεννήθηκα στην Δράμα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Σπούδασα Τουριστικές Επιχειρήσεις στο ΚΑΤΕΕ του Αιγάλεω και στην συνέχεια εργάστηκα επί τριάντα σχεδόν έτη σε ξενοδοχειακή επιχείρηση αλλά και σε κατάστημα με είδη δώρων για επισκέπτες, στο νησί της Μυκόνου. Ασχολούμαι με την συγγραφή διηγημάτων από το 2010. Διηγήματά μου έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σε εφημερίδες και περιοδικά των Κυκλάδων αλλά και της Αθήνας. Έχω συμμετάσχει σε ομαδική έκδοση διηγημάτων υπό τον τίτλο “7.30 στην οδό Μασσαλίας”, όπως επίσης έχω πραγματοποιήσει και ατομική έκδοση συλλογής διηγημάτων με τίτλο “Μεσιέ 42” από τις εκδόσεις “Οσελότος”. Αυτόν τον καιρό παρακολουθώ μαθήματα δημιουργικής γραφής με τον καταξιωμένο συγγραφέα Βασίλη Βασιλικό. Οι ήρωες μου κινούνται κυρίως σε αστικά πλαίσια, ανάμεσα στον ρεαλισμό, τον μαγικό ρεαλισμό και την επιστημονική φαντασία.
- Απόσπασμα από το ποίημα: «Αυτοκράτωρ Ιουλιανός προς φιλόσοφον» του Γιώργου Μπλάνα.
