You are currently viewing “Η Τέχνη Eίναι Eιρήνη”, το μήνυμα του συγγραφέα Jon Fosse για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2024
Jon FosseJ

“Η Τέχνη Eίναι Eιρήνη”, το μήνυμα του συγγραφέα Jon Fosse για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2024

Το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου καθιέρωσε τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου το 1962 και από τότε, κάθε χρόνο, επιλέγει μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου, από μια χώρα – μέλος του, για να γράψει ένα μήνυμα, που τη συγκεκριμένη μέρα θα διαβαστεί σε όλα τα θέατρα και θα μεταδοθεί από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Για τη φετινή χρονιά, το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου επέλεξε τον Νορβηγό συγγραφέα Jon Fosse, βραβευμένο με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023.

Ακολουθεί το κείμενο του Jon Fosse:

Η Τέχνη Eίναι Eιρήνη

Κάθε άτομο είναι μοναδικό, ταυτόχρονα όμως μοιάζει με οποιοδήποτε άλλο. Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά μας διαφέρουν –αυτό είναι γνωστό– αλλά υπάρχει επίσης κάτι μέσα στον καθένα από εμάς που ανήκει αποκλειστικά στον εαυτό του. Που είναι ο εαυτός του. Μπορούμε να το ορίσουμε ως το πνεύμα του ή την ψυχή του. Μπορούμε όμως να μην το κατηγοριοποιήσουμε με ετικέτες, αλλά απλώς να το αφήσουμε να υπάρχει. Ωστόσο, αν και είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας, είμαστε και όμοιοι.
Οι άνθρωποι είναι ουσιαστικά ίδιοι απ’ όπου κι αν προέρχονται, όποια γλώσσα κι αν μιλούν, όποιο κι αν είναι το χρώμα του δέρματος ή των μαλλιών τους.
Πρόκειται για κάτι παράδοξο: Μοιάζουμε αλλά ταυτόχρονα είμαστε διαφορετικοί.
Ίσως ως ανθρώπινες υπάρξεις είμαστε εγγενώς παράδοξοι, στη γεφύρωση μεταξύ του σώματος και της ψυχής μας: περιέχουμε τόσο την πιο γήινη και απτή ύπαρξη, όσο και κάτι που υπερβαίνει τα υλικά γήινα όρια.
Η Τέχνη – η καλή τέχνη – καταφέρνει, με τον υπέροχο τρόπο της, να συνδυάζει το εντελώς μοναδικό με το καθολικό. Μας κάνει να κατανοούμε το διαφορετικό –το ξένο, θα μπορούσαμε να πούμε–, ως καθολικό. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η Τέχνη ξεπερνά τα όρια μεταξύ γλωσσών, γεωγραφικών περιοχών και κρατών. Συγκεντρώνει όχι μόνον τις ατομικές ιδιότητες του καθενός, αλλά και –υπό μία έννοια– τα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε ομάδας ανθρώπων, για παράδειγμα κάθε έθνους.
Ωστόσο δεν το κάνει αυτό ισοπεδώνοντας τις διαφορές, κάνοντάς τα όλα ίδια, αλλά, αντίθετα, δείχνοντάς μας τι είναι διαφορετικό από εμάς, τι είναι ανοίκειο ή ξένο. Όλη η καλή τέχνη περιέχει ακριβώς αυτό: κάτι ανοίκειο, κάτι που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως, αλλά ταυτόχρονα, υπό μία έννοια, κατανοούμε. Εμπερικλείει, μπορούμε να πούμε, ένα μυστήριο. Κάτι που μας γοητεύει και άρα μας ωθεί πέρα από τα όριά μας, και με αυτόν τον τρόπο δημιουργεί την υπέρβαση που κάθε Τέχνη πρέπει να περιέχει μέσα της και που πρέπει ταυτόχρονα να μας καθοδηγεί.
Δεν ξέρω καλύτερο τρόπο για να συνδυάσω τα αντίθετα. Αυτή η προσέγγιση έρχεται σε αντίθεση με αυτές τις βίαιες συγκρούσεις που βλέπουμε πολύ συχνά στον κόσμο, οι οποίες ενδίδουν στον καταστροφικό πειρασμό να αφανίσουν οτιδήποτε ξένο, μοναδικό και διαφορετικό, χρησιμοποιώντας συχνά τις πιο απάνθρωπες εφευρέσεις που η τεχνολογία έχει θέσει στη διάθεσή μας.
Υπάρχει τρομοκρατία στον κόσμο. Υπάρχει πόλεμος. Επειδή ο άνθρωπος έχει και μία ζωώδη πλευρά καθοδηγούμενη από το ένστικτο της πρόσληψης του άλλου ως ξένου, ως απειλή για την ίδια του την ύπαρξη, παρά ως ένα θαυμαστό μυστήριο.
Και να πώς η μοναδικότητα –κάθε διαφορά που όλοι μπορούμε να διακρίνουμε– εξαφανίζεται αφήνοντας ξοπίσω της μια γενική ομοιότητα, βάσει της οποίας οτιδήποτε διαφορετικό αποτελεί απειλή που πρέπει να εξαλειφθεί. Αυτό που από έξω φαίνεται ως διαφορά, για παράδειγμα στη θρησκευτική ή πολιτική ιδεολογία, μετατρέπεται σε κάτι που πρέπει να ηττηθεί, να καταστραφεί.
Ο πόλεμος είναι η εκστρατεία ενάντια σε αυτό που υπάρχει βαθιά μέσα μας: Στο Μοναδικό. Και είναι επίσης η εκστρατεία ενάντια στην Τέχνη, ενάντια σε αυτό που υπάρχει βαθιά μέσα σε κάθε μορφή Τέχνης.

Μίλησα εδώ για την Τέχνη γενικά, όχι για το θέατρο ή τη δραματουργία ειδικότερα, αλλά το έκανα γιατί, όπως είπα, όλη η καλή τέχνη, στον πυρήνα της, περιστρέφεται γύρω από το ίδιο πράγμα: Λαμβάνει το κατεξοχήν μοναδικό, το κατεξοχήν συγκεκριμένο και το μετουσιώνει σε καθολικό. Ενώνει το ιδιαίτερο με το καθολικό μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης: όχι εξαλείφοντας την ιδιαιτερότητά του, αλλά υπογραμμίζοντας αυτήν την ιδιαιτερότητα, κάνοντάς την να λάμπει μέσα από ό,τι είναι άγνωστο και ελάχιστα οικείο.

Ο πόλεμος και η Τέχνη έρχονται σε αντίθεση, ακριβώς όπως ο πόλεμος και η ειρήνη.

Έτσι απλά:

Η Τέχνη Είναι Ειρήνη

Μετάφραση στα ελληνικά από την ιταλική μετάφραση του νορβηγικού πρωτοτύπου:
Τζίνα Καρβουνάκη μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου [ΙΤΙ], της International Association of Theatre Leaders [IATL] και του Pen Greece.

Πηγή φωτογραφίας: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?search=Jon+Fosse&title=Special:MediaSearch&go=Go&type=image

ΣημειΩματάριο

Τζίνα Καρβουνάκη

Η Τζίνα (Γεωργία) Καρβουνάκη   γεννήθηκε  στα Χανιά, πόλη στην οποία ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές της. Πραγματοποίησε στην Ιταλία τις προπτυχιακές σπουδές  στους τομείς των Πολιτικών Επιστημών – Διεθνούς Δικαίου, Ιταλικής Γλώσσας και Πολιτισμού, σεναρίου όπως και το master  Διδασκαλίας της Ιταλικής  ως Ξένης Γλώσσας. Στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο ολοκλήρωσε  master  Μετάφρασης – Μεταφρασεολογίας. Είναι αντεπιστέλλον μέλος και National Convener για την Ελλάδα της Διεθνούς Επιτροπής για την Ιστορία των Αντιπροσωπευτικών και Κοινοβουλευτικών Θεσμών (ICHRPI), Διαπιστευμένη Εκπρόσωπος του Διεθνoύς Ποιητικού Διαγωνισμού NOSSIDE ο οποίος τελεί υπό την Αιγίδα της Unesco, μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου [ΙΤΙ], της International Association of Theatre Leaders [IATL] και του  Pen Greece. Θεατρικά έργα που έχει μεταφράσει έχουν παρασταθεί στην Ελλάδα και την Ιταλία. Άρθρα, μεταφράσεις και συνεντεύξεις της έχουν δημοσιευθεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά όπως και ιστοσελίδες στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Ρουμανία. Το 2005 η Società Dante Alighieri – Sede Centrale - Roma της απένειμε Diploma di Benemerenza – Τιμητική Διάκριση - για τη συμβολή της στις πολιτισμικές ανταλλαγές μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας. Το 2018 το Ιταλικό Ινστιτούτο Αθηνών της απένειμε το βραβείο Luigi Pirandello, ως αναγνώριση των ενεργειών της για την προώθηση της σύγχρονης δραματουργίας στην Ιταλία και την Ελλάδα. Ζει στην Αθήνα όπου εργάζεται ως μεταφράστρια, event coordinator και historical researcher. 

Αφήστε ένα σχόλιο